Türk hukuk sistemimizde boşanmada mal paylaşımı, Türk Medeni Kanunu gereğince Edinilmiş Mallara Katılma rejimine göre yapılmaktadır. Edinilmiş mallara katılma rejimi 01/01/2002 tarhininde yürürlüğe girmiştir. Buna göre eşlerin evlilik birliği içerisinde edindiği mallar eşlerin ortak malı olarak kabul edilir. Mal paylaşmı davsaında bu mallar eşit olarak paylaştırılır. Mal paylaşımı, boşanma davasının sonuçlanmasından sonra açılacak mal paylaşmı davasıyla olur.
Edinilmiş mallara katılma rejiminde eşlerin malları kişisel mal ve edinilmiş mal olarak ikiye ayrılır. Bu paylaşım davasında eşlerin kişisel malları kendilerine kalırken, edinilmiş malları eşit olarak paylaştırılır. Bu yazımızda söz konusu malvarlığı değerleri olan kişisel malların ve edinilmiş malların neler olduğunu inceleyeceğiz.
I. Edinilmiş Mallar
Türk Medeni Kanunu’nun 219’uncu maddesinde edenilmiş malların tanımı yapılmıştır. Buna göre edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir. Bu tanımda öne çıkan iki unsur bulunmaktadır. İlki; malın yasal mal rejimi süresince edinilmiş olması, ikincisi de malın karşılığı verilerek edinilmiş olmasıdır. Malın edinilmiş mal olarak kabul edilebilmesi için bu iki şartın gerçekleşmesi gerekir.
Mal rejimi süresince şartından anlaşması gereken mal rejimin başlama ve bitiş anıdır. Edinilmiş mallara katılma rejimi; kanun hükmü gereği doğrudan, hakim kararı ile veya mal rejimi sözleşmesi ile olmak üzere üç şekilde başlayabilir. Mal rejimin sona ermesi ise eşlerden birinin ölümü veya başka bir mal rejimin kabulüyle olur. Mahkemece evliliğin iptal veya boşanma sebebiyle sona erdirilmesine veya mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesi hâllerinde, mal rejimi dava tarihinden geçerli olmak üzere sona erer.
Tanımda öne çıkan bir diğer unsur karşılık vererek edinmedir. Karşılık vererek edinme eşin kendi kişisel emeğinde görülebileceği gibi, bir şeyin verilmesinde, bir hakkın devrinde veya bir hakkın yapılmamasında da kendini gösterebilir.
Edinilmiş malların neler olduğu kanunun 219’uncu maddesinde örnekleyici olarak sayılmıştır. Bir eşin edinilmiş malları özellikle şunlardır:
- Çalışmasının karşılığı olan edinimler,
- Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
- Kişisel mallarının gelirleri,
- Edinilmiş malların yerine geçen değerler.
Kanun koyucu, mal rejimi devam ederken bir emek ya da para karşılığı elde edilen malların kural olarak edinilmiş mallardan sayılacağını hüküm altına almış ancak bu durumla ilgili bazı istisnalar da belirlemiştir. Buna göre; sosyal güvenlik kurumlarınca bir defaya özgü yapılan ödemeler, emeklilik ikramiyesi ödemesi, iş kazasına dayalı tazminat esaslı iş gücü kaybı nedeniyle yapılan ödemeler eşlerin kişisel malları olarak değerlendirilmektedir.
Tarafların evlilik süresince çalışırken kazanmış oldukları gelirler, kişisel mal olsa da evlerinden gelen kiralar, SGK tarafından çalışma gücü veya yardım amacıyla verilen ödemeler, ve bu gelirlerden herhangi biriyle alınmış olan taşınmaz mallar edinilmiş mal olarak sayılmaktadır. Bankadaki para ise yukarıdaki herhangi bir gelirle elde edildiyse edinilmiş maldır. Fakat bankadaki para miras yoluyla eşlerden birine intikal ettiyse edinilmiş mal değildir. Kişisel mallara dahil olan herhangi bir gelirle elde edildiyse edinilmiş mal değildir.
Edinilmiş malların yerine geçen değerlerden (ikame ilkesi) anlaşılması gereken şudur: Edinilmiş mal grubuna ait bir malvarlığı, bağış veya tüketim amacı dışında elden çıkmışsa onun yerine geçen değer, kural olarak edinilmiş mal sayılır. Örneğin eş edinilmiş mal grubundan finanse ederek elde ettiği hisse senetlerini satıp paraya çevirmiş ve bu parayla araba satın almışsa, bu para ve araba edinilmiş mal sayılır.
Emek ve karşılık unsuru dikkate alındığında eşlerin becerisinin ön planda olduğu yetenek ve bilgi yarışmalarından kazanılan ödüller edinilmiş mallardandır. Ancak şans faktörünün ön planda olduğu şans oyunlarında elde edilen gelirler Türk doktrininde kişisel mal olarak kabul edilmektedir. Buna karşılık; Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2013/7361 Esas, 2014/13668 Karar sayılı ve 27/06/2014 tarihinde verdiği bir kararla piyangodan elde edilen geliri, edinilmiş mal olarak kabul etmiştir. Gerekçesinde piyango biletinin karşılık verilerek alındığını bilet için ödenen paranın kişisel mallardan ödendiği iddia edilse de bunun ispat edilemediği bu nedenle edenilmiş mal olarak kabul edileceğini ifade etmiştir.
Mal paylaşımı davası sırasında eşlerden birinin mal rejiminin sona ermesinden önceki 1 yıl içinde diğer eşin rızası olmadan, olağan hediyeler dışında yaptığı karşılıksız kazandırmalar ve bir eşin mal rejiminin devamı süresince diğer eşin katılma alacağını azaltmak kastıyla yaptığı devirler de edinilmiş mal olarak sayılmaktadır.
II. Kişisel Mallar
Kişisel mal grubuna ait mallar evlilik birliğine değil sadece eşlere aittir. Bu malların neler olduğu Türk Medeni Kanunu’nun 220’nci maddesinde emredici olarak sınırlı sayıda sayılmıştır. Bunların haricinde kanunun 221’inci maddesi gereğince bazı malların kişisel mal olarak sayılmasını taraflar sözleşmeyle kararlaştırabilir.
Aşağıda sayılanlar kanun gereğince kişisel maldır:
- Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
- Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
- Manevi tazminat alacakları,
- Kişisel mallar yerine geçen değerler.
221’inci maddede ise eşlerin sözleşmeyle bir mesleğin icrası veya işletmenin faaliyeti sebebiyle doğan edinilmiş mallara dahil olması gereken malvarlığı değerlerinin kişisel mal sayılacağını kararlaştırabileceği ve yine sözleşmeyle kişisel malların gelirlerinin edinilmiş mallara dahil olmayacağını da kararlaştırabileceği düzenlenmiştir.
Yani kişisel mallar boşanmada mal paylaşımına konu edilemeyen mallardır. Bunlar mal paylaşımı sırasında eşlerin kendisine kalır. Ancak dikkat edilmelidir ki kanunun 222’nci maddesine göre bir eşin bütün malları aksi ispat edilene kadar edinilmiş mal sayılır. Yani eşlerin iddia ettiği malın kişisel mal olduğunu ispat etmesi gerekir.
Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşyaya eşlere ait kıyafetler, kullanım amaçlı mücevher, saat, takılar, spor araç ve gereçleri, cep telefonu, dizüstü bilgisayar örnek olarak verilebilir.
Kişisel malların yerine geçen değerlerden (ikame ilkesi) anlaşılması gereken kişisel malvarlığından harcama yapılarak yeni bir mal edinilmiş ise yeni edinilen malın da kişisel mal kabul edileceğidir. Örneğin eşlerden birine miras yoluyla intikal etmiş olan bir taşınmazın satılıp, bu satıştan gelen parayla otomobil alınması halinde otomobil kişisel mal olarak kabul edilecektir.
Sonuç olarak hangi malların kişisel mal hangilerinin edinilmiş mal grubuna dahil edileceği kanunda sayılmıştır. Ancak bazı spesifik malların hangi kategoriye girdiği Yargıtay içtihatlarına göre değişiklik gösterebilmektedir. Mal ayrılığı davasında hak kaybı yaşamamak ve doğru tespiti yapabilmek için uzman avukatlardan yardım almak faydalı olacaktır.
Bizi Arayın : +90 212 909 86 34
Mail Gönderin : info@ballawyer.com
