Bilgi Edinme Hakkı

I. Bilgi Edinme Hakkının Tanımı ve Kapsamı

Bilgi edinme hakkı, kişilerin kural olarak her türlü konuda, tüm kamu kurum ve kuruluşlarının kayıtlarında yer alan her türlü bilgi ve belgelere hiçbir kısıtlama olmaksızın ulaşabilmesidir.¹ Kişilerin;

• Bilgi ya da belgenin onaylı bir kopyasını,
• Kopyasının verilmesinin mümkün olmadığı hallerde aslını inceleme imkanını, bilgi edinme başvurusu yaparak elde etme hakkıdır.²

Bilgi edinme hakkı, hem özgürlük olarak hem de bir hak olarak değerlendirilebilir.³ Bununla beraber bilgi edinme hakkı;

• Bilgi ve belgelere ulaşma hakkı,
• Bilgi ve belgeleri açıklayabilme hakkını içinde barındırmaktadır.

Bireylerin, devletin kendisiyle ilgili elinde tuttuğu bilgilere ulaşma hakkı mevcuttur. Ve devletin elinde tuttuğu kamuyla ilgili belgelere ulaşma hakkı vardır.⁴

Anayasa Mahkemesine göre bilgi edinme hakkı, yönetilenlerin yönetenleri denetleyebilmesi için önemlidir. Bununla beraber hukukun üstünlüğünün sağlanabilmesinin çok önemli bir aracıdır. Ayrıca bilgi edinme hakkının devletin demokratik niteliğinin geliştirilmesi ve bireyin temel hak ve özgürlüklerinin korunması hususlarında önemli bir rol oynamaktadır. Böylece demokratik hukuk devletinde vazgeçilmez bir hak niteliği olduğunu belirtmektedir.⁵

Bireylerin idareyi sorgulayabilme kanallarının açık olmasını sağlanmalıdır. Bilgi edinme hakkı ile idarenin işleyişi konusunda idari işleyişe katılma imkanı kişilere tanınmış olur.⁶ Bununla beraber bilgi edinme hakkı, sadece yapılmakta olan idari işlemler hakkında değildir. Aynı zamanda yapılmış olan idari işlemler hakkında da bireylerin bilgilenmesini sağlar.⁷

Bilgi edinme hakkı, kamuoyunu ve bireyleri ilgilendiren konularda daha fazla bilginin ortaya çıkmasına hizmet eden bir haktır. Bununla beraber bireylerin bilgiye erişiminin sağlanmasını sağlamaktadır. Ayrıca yönetimin geliştirilmesi ve idari işlemler çerçevesinde oluşabilecek hata, kusur ve usulsüzlüklerin önlenmesinde öncü bir role sahiptir. Ayrıca halkın idarenin işleyişindeki hataları görmesine imkan tanır.⁸

II. Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ve Kanunun Amacı

4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu,24/10/2003 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ile bilgi edinme hakkı yasal olarak güvence altına alınmıştır. Bununla beraber bilgi edinme hakkı, Anayasanın 74’üncü maddesinin 07/5/2010 tarihinde “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” şeklinde değiştirilmesi ile anayasal güvenceye sahip bir hak haline gelmiştir.⁹

Bilgi Edinme Hakkı Kanununun birinci maddesinde kanunun amacı;

• Demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik,
• Tarafsızlık,
• Açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir. Bilgi Edinme Kanunu, kurum ve kuruluşlara bilgi verme ödevi yüklerken, vatandaşlara bilgi edinme hakkı tanımıştır. ¹⁰

Kanuna göre herkes bilgi alma hakkına sahiptir. Kurum ve kuruluşlar, istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak zorundadır. Ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idari ve teknik tedbirleri almakla yükümlü kılınmıştır.¹¹

Bilgi Edinme Hakkı Kanunu, kurum ve kuruluşlarca yapılmış olan bazı işlemleri kapsam dışı bırakmıştır. Bu işlemler;

• Yargı denetimi dışında kalan işlemler,
• Devlet sırrına ilişkin bilgi veya belgeler,
• Ülkenin ekonomik çıkarlarına ilişkin bilgi veya belgeler,
• İstihbarata ilişkin bilgi veya belgeler,
• İdari soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler,
• Adli soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler,
• Özel hayatın gizliliği,
• Haberleşmenin gizliliği,
• Ticari sır,
• Fikir ve sanat eserleri,
• Kurum içi düzenlemeler,
• Kurum içi görüş,
• Bilgi notu ve tavsiyeler,
• Tavsiye ve mütalaa talepleridir.

Bu konularda yapılan bilgi edinme başvuruları, kamu kurum ve kuruluşları tarafından reddedilir.¹²

III. İfade Özgürlüğü ile Bilgi Edinme Hakkının İlişkisi

İfade özgürlüğü, insanın serbestçe düşüncelere ve bilgilere ulaşabilmesidir. Ayrıca düşüncelerini çeşitli yollarla serbestçe açıklayabilmesi, savunabilmesi ve yayabilmesidir. Bununla beraber bilgilere ulaşma serbestisini de bünyesinde barındırır.¹³

İfade özgürlüğü, insanın araştırma, gerçeği öğrenme ya da bulma haklarını hayata geçirebilme aracıdır.¹⁴ Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 10’uncu maddesinde ifade özgürlüğü, bireylerin kanaat edinebilme, haber alma ve verme ile bunları açıklayabilme serbestisi olduğu belirtilmiştir. Literatürde, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 10’uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan hükmün bilgi edinme hakkını da kapsadığı kabul edilmektedir.¹⁵

Bilgi edinme hakki ile ifade özgürlüğü arasındaki ilişki, aralarındaki karşılıklı etkileşimden kaynaklanır. İnsanın düşünce oluşumu için gerekli olan bilgi ve habere ulaşabilmesi, bilgi ve haberin ya topluma açıklanmış olmasına ya da bireyin kendi çabasıyla bilgiyi öğrenmiş olmasına bağlıdır. Bu sebeple ifade ve düşünce özgürlüğünün engellenmemiş olması gerekmektedir. Eğer ki bilgi edinme hakkı engellenir ve sınırlanırsa serbest düşünce oluşumu ve doğru düşüncenin açıklanması kısıtlanmış olur.¹⁶

Literatürde tüm bu sebeplerle bilgi edinme hakkının ifade özgürlüğünün tamamlayıcı bir unsuru olduğu belirtilmektedir.¹⁷ Bununla beraber Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de 2009 yılından beri kamu kurumlarının sahip olduğu bilgiye erişim hakkını ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirmeye başlamıştır.¹⁸ Fakat Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin bilgi edinme hakkını ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirmesi için belirli ölçütleri vardır. Bu ölçütler bu sonraki bölümde anlatılacaktır.

V. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Magyar Helsinki Bizottság/Macaristan Kararına Bakış ve Bilgi Edinme Hakkı ile İfade Özgürlüğü Hakkının İlişkisi ile İlgili Mahkemenin Kriterleri

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin bilgi edinme hakkının ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi ile ilgili vermiş olduğu en önemli kararlardan biri Magyar Helsinki Bizottság/Macaristan kararıdır. Söz konusu kararda mahkemenin bilgi edinme hakkının kullanılmasına engel olunmasının ifade özgürlüğüne bir müdahale olarak değerlendirmesi için gereken ölçütler açıkça belirlenmiş ve açıklanmıştır.

 Magyar Helsinki Bizottság, Macaristan’da bir sivil toplum kuruluşudur. Adalete erişim, gözaltı koşulları ve savunma hakkının etkili bir şekilde uygulanması konuları hakkında çalışmalar yürüten bir sivil toplum kuruluşudur.¹⁹

Magyar Helsinki Bizottság, 2009 yılında “Ceza Adli Yardımında Şeffaf Bir Atama Sistemine Doğru Adımlar” projesi çerçevesinde Macaristan’ın yedi bölgesinde bulunan toplam yirmi sekiz emniyet müdürlüğünden 2008 yılında seçilen müdafilerin isimlerini ve her birine verilen görev sayısını talep etmiştir. Bununla beraber bilgi talebinin amacı, emniyet müdürlüklerinin barolar tarafından sağlanan listelerden müdafi atama uygulamalarında tutarsızlıklar olup olmadığını göstermek olduğunu belirtmiştir. Birçok emniyet müdürlüğü talebe uymuştur. Fakat Hajdú-Bihar Emniyet Müdürlüğü STK’nın talebini reddetmiştir. Ve müdafilerin devlet, belediye veya kamu görevlerini yerine getiren bir organın üyesi olmadığını belirtmiştir. Dolayısıyla isimlerin kanun kapsamında ifşa edilmemesi gereken özel veri niteliğinde olduğunu belirtmiştir. Emniyet Müdürlüğü ayrıca verilerin SYK’ya verilmesi için kendisinin yapması gereken araştırmanın kendisine getireceği orantısız yükten de bahsetmiştir.²⁰

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından öncelikle ifade özgürlüğüne herhangi bir müdahalede bulunup bulunulmadığını incelemiştir. Ayrıca Mahkeme, Sözleşme kurumlarının içtihadının incelenmesinden bilgi edinme hakkının belirli şartlar altında Sözleşme’nin 10. maddesinde yer alan bilgi alma ve verme özgürlüğünün doğal bir unsuru olarak tanınması gerektiğini belirtmiştir.²¹

Kararda Mahkeme tarafından ifade özgürlüğünün bireye bir kamu otoritesi tarafından tutulan bilgilere erişim hakkı vermediğini belirtmektedir. Ve Hükümeti bu tür bilgileri bireye vermekle yükümlü kılmadığını belirtmektedir. Ama bilginin açıklanmasının kesinleşmiş bir yargı kararıyla zorunlu kılındığı durumlarda ve bilgiye erişimin bireyin ifade özgürlüğü hakkını, özellikle de bilgi alma ve verme özgürlüğünü kullanması için bir araç olduğu ve bunun engellenmesi durumlarında ifade özgürlüğü hakkına bir müdahalenin söz konusu olduğunu söylemektedir.²²

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin bilgiye erişimin bireyin bilgi alma ve özgürlüğü hakkını kullanması için araç olup olmadığını belirlemek amacıyla bazı kriterleri mevcuttur. Öncelikle Mahkeme tarafından talep edilen bilginin amacı incelenir. Bununla beraber bireyin bilgilere erişim talebinde bulunma amacı bilgi ve fikir alma ve başkalarına aktarma özgürlüğünü kullanmasını sağlamak olması gerekir. Ayrıca talep edilen bilginin ifade özgürlüğünün kullanılması için gerçekten gerekli olup olmadığı mahkeme tarafından tespit edilir.²³

İkinci olarak Mahkeme tarafından talep edilen bilginin niteliği incelenir. Mahkeme, erişim talep edilen bilgi, veri veya belgelerin kamu yararı taşımasını arar. Kamu yararı, özellikle vatandaşların refahını veya toplum hayatını etkilemesi bakımından, kamuyu meşru olarak ilgilenebileceği ölçüde etkileyen, dikkatini çeken veya onu önemli ölçüde ilgilendiren konularla ilgili ortaya çıkar.²⁴

Üçüncü olarak başvuranın rolü incelenir. Bilgi talep eden kişinin bilgiyi alma ve kamuya aktarma konusundaki özel rolü önemlidir. Mahkeme, başvuranın gazeteci veya faaliyetleri kamu yararına olan konularla ilgili bir sosyal gözlemci veya sivil toplum kuruluşu rolüne özel bir önem atfetmiştir. Bununla beraber Mahkemeye göre, doğru bilgi basın ve STK’ların faaliyetlerinin bir aracıdır. Kamu yararını ilgilendiren konuları aktarma rollerini yerine getirebilmek için kamu gözlemciliği işlevlerini yerine getiren kişi ve kuruluşların bilgiye erişim sağlanması sıklıkla gerekli olacaktır. Mahkeme, bilgiye erişmek isteyen kişinin bunu kamunun bekçi köpeği sıfatıyla kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla yapıp yapmadığı hususunu değerlendirir.²⁵

Dördüncü ve son olarak bilginin mevcut olup olmadığını değerlendirmektedir. Talep edilen bilginin hazır ve ulaşılabilir olup olmadığına bakar.²⁶

Söz konusu davada ise Mahkeme, başvuranın kamu yararını ilgilendiren bir konuda bilgi verme hakkını kullanmak için bilgi alma başvuru yaptığına ve halkı bilgilendirmek için bir araç olarak kullandığına kanaat getirmiştir. Ayrıca talep ettiği bilgiler kamu yararını ilgilendirmesi gerekmektedir. Başvuranın sivil toplum kuruluşu olması ve bilgilerin emniyet müdürlüklerinde mevcut olması sebepleriyle başvuranın ifade özgürlüğüne müdahalede bulunulduğuna karar vermiştir. ²⁷

Mahkemece daha sonra da müdafilerin özel hayata saygı haklarının somut olayda mesleki faaliyetleri söz konusu olduğundan korunmayacağına karar verilmiştir. Söz konusu müdahale demokratik toplumda gerekli olmadığından başvuranın ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verilmiştir.²⁸

VI. Anayasa Mahkemesinin Yaman Akdeniz (2) Kararı ve Bilgi Edinme Hakkı ile İfade Özgürlüğü Hakkının İhlali ile İlgili Mahkemenin Kriterleri

Anayasa Mahkemesi, Yaman Akdeniz (2) Kararında, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile aynı şekilde bilgi edinme hakknın ifade özgürlüğü kapsamında müdahaleye uğrayıp uğramadığı konusunda kriterlerini belirleyerek bir değerlendirme yapmıştır.

Yaman Akdeniz (2) Kararında başvuran, öğretim üyesidir. İnternet hukuku ile insan hakları alanında çalışmalar yapmaktadır. Aynı zamanda cyber-rights.org adlı kar amacı gütmeyen sivil toplum örgütü ile bilgiedinmehakki.org isimli internet sitesinin de kurucusudur. 2018 yılından beri başvurucunun üye olduğu İfade Özgürlüğü Derneği bünyesinde her yıl Türkiye’de internet içeriğine erişimin engellenmesi konulu “EngelliWeb” raporu yayımlanmaktadır.²⁹

Başvuran, BTK’ya; “i. Mayıs 2008 ayından itibaren sistematik olarak en son 11 Mayıs 2009 tarihinde guvenliweb.org.tr web sitesinde yayınladığınız erişim engelleme istatistikleri ile ilgili detaylı bilgilerin (Aralık 2009 itibarı ile) tarafıma gönderilmesini talep ederim. İstenilen istatistikler Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim ve Kasım 2009 ayları için ayrı ayrı talep edilmektedir ve 5651 sayılı Kanunun 8. maddesinde yer alan katalog suçlar için ‘resen’ ve ‘yargı’ kategorileri için ayrı ayrı istenmektedir. ii. İlaveten her ay için ayrı ayrı ‘diğer’ kategorisinde yer alan, yani mahkemeler tarafından 8. Maddenin kapsamı dışında verilen erişim engelleme kararlarının da sayıları bu bilgi edinme başvurusunda talep edilmektedir.iii. Son olarak, kapsam dışı erişim engelleme kararlarının gerekçeleri (hangi kanun veya kanun maddelerine dayanarak) ile ilgili istatistiki bilgi talep edilmektedir.” şeklinde bilgi edinme başvurusunda bulunmuştur.³⁰

BTK ise Bilgi Edinme Hakkı Kanununun 7’nci maddesinin 2’nci fıkrasında yer alan; “Kurum ve kuruluşlar, ayrı veya özel bir çalışma, araştırma, inceleme ya da analiz neticesinde oluşturulabilecek türden bir bilgi veya belge için yapılacak başvurulara olumsuz cevap verebilirler.” maddesini gerekçe göstererek ayrı ve özel bir araştırma ve çalışma yapılması gerektiği nedeniyle başvuruyu reddetmiştir.³¹

Anayasa Mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile aynı içtihadı uygulamaya karar vermiştir. İfade özgürlüğüne kesin nitelikteki bir yargı kararıyla devlete bilgi verme yükümlülüğü yüklenmesi ve resmi makamlarca tutulan verilere erişimin düşüncenin açıklanması özgürlüğünün kullanılmasında araçsal bir işlev üstlenmesi durumlarında müdahalenin oluşacağını söylemiştir.³²

Anayasa Mahkemesine göre yukarıda da açıklanan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin belirlediği kriterlerin sağlanması halinde bilgi edinme hakkının ifade özgürlüğünün kullanılmasının bir aracı olduğu sonucuna ulaşılacaktır. Bu kriterler;

• Bilgi edinme talebinin amacı,
• Talep edilen bilginin niteliği,
• Bilgi edinme talebinde bulunan kişinin kimliği,
• Talep edilen bilginin mevcudiyetidir.³³

Mahkeme, bu kriterler kapsamında Yaman Akdeniz (2) başvurusunu değerlendirmiştir. Başvuran, bir öğretim üyesi, sivil toplum kuruluşu kurucusu ile mensubu olduğundan ve internete erişimin engellenmesi ile ilgili sürekli olarak toplumu bilgilendirdiğinden bilgi edinme talebinin amacının insanları bilgilendirmek olduğuna kanaat getirmiştir. Talep edilen bilginin de kamu yararını ilgilendiren bir mesele olduğuna karar vermiştir. ³⁴

Mahkeme tarafından başvurucu bir akademisyen ve ifade özgürlüğü alanında faaliyet gösteren bazı sivil toplum örgütlerinde aldığı aktif rol ile bilgi talebinin kamunun bilgilendirilme menfaatinin bulunduğu önemli bir konuya ilişkin olduğu kanaatine varılarak faaliyetlerinin basın özgürlüğünün sağladığı korumaya benzer bir koruma gerektirdiği ve uyuşmazlık konusu bilgi talebinin düşüncenin açıklanması amacının bir ön koşulu olduğu ile düşüncenin oluşumu sürecinde faydalanılmak üzere ulaşılması gerekli bir bilgi olduğu kanaatine varılmıştır.³⁵

Mahkemece, başvurucunun birinci ve ikinci talebine ilişkin bilgilerin de ulaşılabilir, hazır ve kullanılabilir olduğu sonucuna varılmıştır. Tüm kriterler karşılandığından ifade özgürlüğüne bir müdahalede bulunulduğu kabul edilmiştir.³⁶

Mahkeme tarafından 4982 sayılı Kanun’un 7. maddesi ile 20. maddesinin başvurucunun ifade özgürlüğüne yapılan müdahalenin kanuni dayanağı olarak kabul edilmesi mümkün olmadığına ve meşru bir amacının da olmadığına karar verilmiştir. Ayrıca bilgi edinme talebinin reddedilmesinde müdahalenin zorunlu bir sosyal ihtiyacı karşılamadığı ve demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olmadığından Anayasanın 26’ncı maddesinin ihlal edildiğine karar verilmiştir.³⁷

VII. Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Bilgi Edinme Hakkı Kanununun Dördüncü Maddesine İlişkin Değerlendirme

Bilgi Edinme Kanunu’nun 4’üncü maddesinde; “Herkes bilgi edinme hakkına sahiptir.” hükmüne yer verilmiştir. Anayasanın 74’üncü maddesinin üçüncü fıkrasında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir.” hükmüne yer verilmiştir.

Anayasamızda 26’ncı maddede düşünceyi açıklama hürriyeti, 74’üncü maddede bilgi edinme hakı düzenlenmektedir. Bilgi edinme hakkı, Anayasada düşünce hürriyeti veya düşünceyi açıklama hürriyeti maddesine dahil edilmemiştir.

Anayasa Mahkemesi, Anayasanın 26’ncı maddesiyle devletin;

• Üçüncü kişiler arasındaki bilgi alışverişine müdahale etmeme,
• Mevcut erişilebilir bilgiye erişimi engellememe yönünde negatif bir yükümlülüğü bulunduğunu,
• Bilgi edinme hakkının ifade özgürlüğünün gerçekleşmesine hizmet ettiğini belirtmiştir.

Fakat Anayasa Mahkemesi de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi gibi Anayasa’nın 26. maddesinin kişilere resmi makamlarca tutulan bilgiye ulaşma şeklinde genel bir hak tanıdığı, devlete de elindeki veri ve belgelerle ilgili bilgi verme veya talep edilen bilgiyi toplama yükümlülüğü yüklediği şeklinde bir sonuç çıkmayacağını belirtmiştir.³⁸

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi, herkesin bilgi edinme hakkının olduğunu kabul etmektedir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, herkesin özel bir sebebe dayanma mecburiyeti olmaksızın talepte bulunduğu takdirde idareden;

Eşit olarak,

Makul sürede,

Uygun biçim ve vasıtalarla bilgi alabilmesi gerektiğine karar vermiştir.³⁹

Fakat her iki mahkeme de ifade özgürlüğünü kapsamında bir müdahalenin ortaya çıkması için bilgi alma hakkının haber verme özgürlüğüne ilişkin bir araç olarak kullanılmasını aramaktadır. Bu sebeple de yukarıda da anlatılan belirli kriterler getirmiştir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından;

• Gazetecilerin,
• Sosyal gözlemcilerin,
• Sivil toplum kuruluşlarının,
• Yüksek düzeyde korumanın akademik araştırmacıları,
• Kamuyu ilgilendiren konularda yayın yapan yazarları,
• Blog yazarlarının,
• Sosyal medyanın popüler kullanıcılarının faaliyetlerinin da kamunun bekçi köpeği sıfatıyla değerlendirilebileceğini kabul etmektedir.⁴⁰

Tüm bu sebeplerle herkes bilgi alma hakkına sahip olmasına rağmen, herkes ifade özgürlüğü kapsamındaki geniş bir korumadan faydalanamamaktadır. Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin tam korumasında olmadığından söz konusu mahkemelere başvuru yapılamıyor olsa da herkes için anayasal korumaya sahip bir haktır. Kamu kurum ve kuruluşları bilgi edinme başvurusuna cevap vermediğinde veya reddettiğinde olağan yargı yollarına başvuru yapılması mümkündür.

Bilgi edinme hakkı, ifade özgürlüğü hakkına tam olarak dahil bir hak değil, ilişkili bir hak olarak kabul edilmektedir. Bundan dolayı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi tarafından sadece ifade özgürlüğü ile direk bağlantılı olarak görülen durumlarda müdahale olduğu kabul edilmektedir.

Benim görüşüm ise bilgi edınme hakkının tamamen ifade özgürlüğünün kapsamı altında sayılması gerektiğidir. Çünkü yukarıda da ifade özgürlüğü hakkı ile ilişkisi başlığı altında anlattığım gibi kişilerin düşünceleri, aldıkları bilgilerle oluşmaktadır. Sadece gazetecilerin ve kamuyu bilgilendirecek olan kişilerin değil herkesin kamunun işlemlerine dair bilgi alma hakkı ifade özgürlüğü kapsamında sayılması gerekmektedir. Ayrıca ifade özgürlüğünün kapsamında bir hak olarak değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Bireyler, kamuyu kendileri bilgi edinme hakkı başvurusu yaparak denetleyebilmeli ve kendi düşüncelerini kendileri oluşturabilmelidir. Günümüzde sosyal medya kullanımı ile vatandaş gazeteciliği de denilen kavram oldukça gelişmiştir. Sadece gazeteciler ve sivil toplum kuruluşları değil, tüm vatandaşlar almış oldukları bilgileri tüm toplumla paylaşabilme ve kamuyu bilgilendirme olanağına sahiptir. Bunun için yüksek takipçilerin bulunması da gerekli değildir.

Bilgiyi talep eden kişinin kim olduğu önemli olmaksızın tüm vatandaşlar açısından bilgi edinme hakkının kullanılması, diğer kişilerin düşüncelerine katkıda bulunabilir. Kamuyu tüm vatandaşlar birlikte denetleyerek öğrendikleri bilgileri sosyal medya üzerinden birbirleriyle paylaşma hakkına sahip olmalıdırlar. Tam da bu sebeple bilgi edinme hakkı, ifade özgürlüğü ile ilişkili bir hak değil, ifade özgürlüğünün kapsamında ve bir parçası olarak sayılmalıdır.

Avukat Ece Deniz VARDAR 

İnsan Hakları Hukuku Yayınlarımız

İletişim

Bizi Arayın : +90 212 909 86 34

Mail Gönderin : info@ballawyer.com

whatsApp →

KAYNAKÇA

AKYILMAZ, Gül, Bilgi Edinme Hakkı ve Bilgi Edinme Hakkının İstisnaları, Ankara, 2009.

AZER, Can, Bilgi Edinme Hakkı, Ankara, 2010.

AĞIR, Osman ve Aydın TURHAN, Demokratik Toplumda Bilginin Önemi Ve Bilgi Edinme Hakkı Kanunu. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 5, sy. 2, 2016.

SERTKAYA ZORLU, Eda, Toplumun ve Bireyin Bilgi Edinme Hakkı. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 2, sy. 2, 2021.

ÇEBİ BUĞDAYCI, Melike Özge. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Bilgi Edinme Hakkı- İfade Özgürlüğü İlişkisine Güncel Yaklaşımı, YÜHFD. C.XIX, 2022/1.

AYDEMİR, Muhammed Emin. Kamu Yönetiminde Açıklık Bağlamında Bilgi Edinme Hakkı ve 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun İncelenmesi. Erzurum, 2019.

DİPNOTLAR

1 AKYILMAZ, Gül, Bilgi Edinme Hakkı ve Bilgi Edinme Hakkının İstisnaları, Ankara, 2009, s.17.

2 AZER, Can, Bilgi Edinme Hakkı, Ankara, 2010, s.66.

3 AĞIR, Osman ve Aydın TURHAN. Demokratik Toplumda Bilginin Önemi Ve Bilgi Edinme Hakkı Kanunu, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 5, sy. 2, 2016, s.295.

4 AZER, Can, Bilgi Edinme Hakkı, Ankara, 2010, s.68.

5 AYM, E.2013/114, K.2014/184, 4/12/2014

6 AZER, Can, Bilgi Edinme Hakkı, Ankara, 2010, s.66.

7 AKYILMAZ, Gül, Bilgi Edinme Hakkı ve Bilgi Edinme Hakkının İstisnaları, Ankara, 2009, s.17.

8 SERTKAYA ZORLU, Eda, Toplumun ve Bireyin Bilgi Edinme Hakkı. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 2, sy. 2, 2021, s.525.

9 ÇEBİ BUĞDAYCI, Melike Özge. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Bilgi Edinme Hakkı- İfade Özgürlüğü İlişkisine Güncel Yaklaşımı, YÜHFD. C.XIX, 2022/1, s.72.

10 AĞIR, Osman ve Aydın TURHAN. Demokratik Toplumda Bilginin Önemi Ve Bilgi Edinme Hakkı Kanunu, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 5, sy. 2, 2016, s.293.

11AĞIR, Osman ve Aydın TURHAN. Demokratik Toplumda Bilginin Önemi Ve Bilgi Edinme Hakkı Kanunu, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 5, sy. 2, 2016, s.293-294.

12 AĞIR, Osman ve Aydın TURHAN. Demokratik Toplumda Bilginin Önemi Ve Bilgi Edinme Hakkı Kanunu, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 5, sy. 2, 2016, s.295.

13 AYDEMİR, Muhammed Emin. Kamu Yönetiminde Açıklık Bağlamında Bilgi Ednme Hakkı ve 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun İncelenmesi. Erzurum, 2019, s.94.

14 AYDEMİR, Muhammed Emin. Kamu Yönetiminde Açıklık Bağlamında Bilgi Edinme Hakkı ve 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun İncelenmesi. Erzurum, 2019, s.93.

15 AYDEMİR, Muhammed Emin. Kamu Yönetiminde Açıklık Bağlamında Bilgi Ednme Hakkı ve 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun İncelenmesi. Erzurum, 2019, s.95.

16 AYDEMİR, Muhammed Emin. Kamu Yönetiminde Açıklık Bağlamında Bilgi Edinme Hakkı ve 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun İncelenmesi. Erzurum, 2019, s.95.

17 AYDEMİR, Muhammed Emin. Kamu Yönetiminde Açıklık Bağlamında Bilgi Ednme Hakkı ve 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununun İncelenmesi. Erzurum, 2019, s.95.

18 SERTKAYA ZORLU, Eda. Toplumun ve Bireyin Bilgi Edinme Hakkı, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 2, sy. 2, 2021, s.518.

19 AİHM, Magyar Helsinki Bizottság/Macaristan Kararı

20 AİHM, Magyar Helsinki Bizottság/Macaristan Kararı

21 AİHM, Magyar Helsinki Bizottság/Macaristan Kararı

22 AİHM, Magyar Helsinki Bizottság/Macaristan Kararı

23 AİHM, Magyar Helsinki Bizottság/Macaristan Kararı

24 AİHM, Magyar Helsinki Bizottság/Macaristan Kararı

25 AİHM, Magyar Helsinki Bizottság/Macaristan Kararı

26 AİHM, Magyar Helsinki Bizottság/Macaristan Kararı

27 AİHM, Magyar Helsinki Bizottság/Macaristan Kararı

28 AİHM, Magyar Helsinki Bizottság/Macaristan Kararı

29 Anayasa Mahkemesi, Yaman Akdeniz (2) Kararı

30 Anayasa Mahkemesi, Yaman Akdeniz (2) Kararı

31 Anayasa Mahkemesi, Yaman Akdeniz (2) Kararı

32 Anayasa Mahkemesi, Yaman Akdeniz (2) Kararı

33 Anayasa Mahkemesi, Yaman Akdeniz (2) Kararı

34 Anayasa Mahkemesi, Yaman Akdeniz (2) Kararı

35 Anayasa Mahkemesi, Yaman Akdeniz (2) Kararı

36 Anayasa Mahkemesi, Yaman Akdeniz (2) Kararı

37 Anayasa Mahkemesi, Yaman Akdeniz (2) Kararı

38 Anayasa Mahkemesi, Yaman Akdeniz (2) Kararı

39 AKYILMAZ, Gül, Bilgi Edinme Hakkı ve Bilgi Edinme Hakkının İstisnaları, Ankara, 2009, s.42.

40 AİHM, Magyar Helsinki Bizottság/Macaristan Kararı