I. Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Nedir?
Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru,temel hak ve özgürlüklerin korunması amacıyla Türkiye Cumhuriyeti 1982 Anayasası’na 12 Eylül 2010 yılı referandumu ile girmiş ve 23/09/2012 tarihinden itibaren uygulanmaya başlamıştır. Anayasa’nın 148’inci maddesinin üçüncü fıkrasında; “Herkes anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa insan hakları sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla anayasa mahkemesine başvurabilir.” şeklinde eklenmiştir.
Bireysel başvuru ile herkes, hak ve özgürlüklerinin ihlal edildiği iddiasıyla bireyler Anayasa Mahkemesi’ne başvurmak mümkündür.1 Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuruyu bireylerin maruz kaldığı temel hak ihlallerinin tespit edildiği ve tespit edilen ihlalin ortadan kaldırılması için etkin araçları içeren anayasal bir güvence olarak tanımlamaktadır.2
Türkiye’de temel hak ve özgürlükler Anayasa’da tanımlanmıştır. Bununla beraber Anayasa’daki temel hak ve özgürlüklerin savunulması için de hak sahiplerine bireysel başvuru yoluyla en üst mahkeme olan Anayasa Mahkemesi’nde dava açma imkanı verilmiştir.3
II. Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Şartları
1. Anayasada ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Düzenlenen Temel Hakkın İhlal Edilmesi (Konu Bakımından Başvuru Şartı)
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru için başvurucunun ihlal ileri sürdüğü temel hak ve özgürlüğünün hem Anayasa’da hem de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ek protokolleri kapsamında güvence altına alınan temel hak ve özgürlüklerden biri olmalıdır.4 Anayasada güvence altına alınmış ancak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ek protokollerde tanınmayan bir hak ve özgürlüğün ihlali iddiasıyla bireysel başvuruda bulunulursa bireysel başvuru konu bakımından gerekli şartlar taşımadığından kabul edilmezlik kararı verilerek başvuru reddedilecektir.5
Başvuru sahibinin temel hak ve özgürlüğüne somut kamu gücü tarafından işlem, eylem veya ihmal olarak haksız müdahale edilmiş olması gerekir.6
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ek protokoller kapsamında olan temel hak ve özgürlükler;
- Yaşam hakkı,
- İşkence yasağı,
- Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı,
- Özgürlük ve güvenlik hakkı,
- Adil yargılanma hakkı,
- Kanunsuz suç ve ceza olmaz,
- Özel ve aile hayatına saygı hakkı,
- Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü,
- İfade özgürlüğü,
- Toplantı ve dernek kurma özgürlüğü,
- Evlenme hakkı,
- Etkili başvuru hakkı,
- Ayrımcılık yasağı,
- Mülkiyet hakkı,
- Eğitim hakkı,
- Serbest seçim hakkıdır.7 Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruya bu hakların konu edilmesi mümkündür.
Bu bağlamda Anayasada güvence altına alınıp da Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde ve ek protokollerde yer almayan temel haklar da bireysel başvuruya konu edilemeyecek haklar;
- Çalışma ve sözleşme hürriyeti,
- Çalışma hakkı,
- Çalışma şartları ve dinlenme hakkı,
- Sosyal güvenlik hakkı,
- Kamu hizmetine girme hakkıdır.8 Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruya bu haklar konu edilemez.
2. İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru, temel hak ve özgürlüklerin bir kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiası ile iç hukuk yollarını tükettikten sonra başvurabilecek ikincil ve istisnai nitelikte hak arama yoludur.9
İkincillik ilkesine göre, anayasada yer alan temel hak ve özgürlüklere saygı gösterilmesini sağlama, uygulama ve yerine getirme görevi, öncelikle idari makamlara ve yargı organlarına aittir. Bu sebeple kişiler kural olarak, öncelikle idari makamlar ve yargı organları önünde ihlal iddialarını dile getirmek ve ihlali gidermek konusunda girişimde bulunmakla yükümlüdürler.10
Bireysel başvuru hakkı; hak ve özgürlüklere karşı yapılan ihlali önleyecek ulusal düzeydeki son hukuki çaredir. Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılmadan önce olağan kanun yolları tüketilmiş ve çözüme ulaşılamamış olmalıdır. Bu sebeple etkili başvuru yollarının tüketilmiş olduğunu başvuru sahibi ispat etmek zorundadır. Anayasa Mahkemesi hem kabul edilebilirlik hem de esas incelemesi aşamasında başvuruyu kanunda ön görülen başvuru yollarının tüketilmediği gerekçesi ile kabul edilemezlik kararıyla reddedebilir.11
3. Nihai Kararı Öğrenme Tarihinden İtibaren 30 Gün İçinde Başvuru (Süre Bakımından Başvuru Şartı)
Anayasa Mahkemesi’ne yapılan bireysel başvurunun incelenebilmesi için başvurunun öncelikle süresinde yapılmış olması gerekir. Buradan hareketle başvurunun süresinde yapılıp yapılmadığı mahkeme tarafından resen araştırılacak ve süresinde yapılmayan başvurular reddedilecektir.12
Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten; başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir. Görüldüğü gibi otuz günlük süre kesindir ve hak düşürücü süredir.
Haklı bir mazereti nedeniyle süresi içinde başvuramayanlar, mazeretin kalktığı tarihten itibaren on beş gün içinde ve mazeretlerini belgeleyen delillerle birlikte başvurabilirler. Mahkeme, öncelikle başvurucunun mazeretinin geçerli görülüp görülmediğini inceleyerek talebi kabul veya reddeder. Başvurucunun, gecikmiş başvuru yolundan faydalanabilmesi için, mazeretinin ne olduğunu ayrıca ve açıkça başvuru dilekçesine yazması gerekir. Mazereti haklı gösteren delillerin de başvuru dilekçesine eklenmesi gerekir.13
4. İhlalin Türkiye Cumhuriyeti’nin Egemenliği Altındaki Bir Bölgede Gerçekleşmesi (Yer Bakımından Başvuru Şartı)
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunabilmek için hak ve özgürlüklere ihlal ettiği kamu gücü Türkiye Cumhuriyeti adına kullanılmalıdır ve Türkiye Cumhuriyeti yetki sınırları içinde gerçekleşmiş bir kamu gücümün ihlalinin varlığı gerekmektedir.14
Devletin yargı yetkisi çevresi içinde, devlet tarafından denetlenen toprak parçası üzerinde meydana gelen hak ve özgürlük ihlali başvuruya tabidir. Bu sebeple Türkiye Cumhuriyeti’nin egemenliği altındaki toprak parçasında gerçekleşmeli, devletin yetkili ve sorumlu olması gerekmektedir.15
5. Kişi Bakımından Başvuru Şartı
Herkes, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunabilir. Bu sebeple Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, yabancı gerçek kişiler ile özel ve kamu tüzel kişileri başvurabilir. Kişinin mağdur sıfatını taşıdığını, ihlalin kamu gücü tarafından gerçekleştirildiğini ispat etmesi gerekir.16 Bununla beraber bireysel başvuruda bulunan kişinin hakkı doğrudan etkilenmiş olmalı ve başvuru sahibinin önemli bir zarara uğraması gerekir.17
Bir kişinin Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunabilmesi için başvurucunun güncel bir hakkının ihlal edilmesi, ihlalden dolayı kişinin, kişisel olarak ve doğrudan etkilenmiş olması, başvurucunun bunlardan dolayı kendisinin mağdur olduğunu ileri sürmesi gerekmektedir.18
6. Zaman Bakımından Başvuru Şartı
Anayasa Mahkemesinin zaman bakımından yetkisinin başlangıcı 23/09/2012 tarihidir. Mahkeme, ancak bu tarihten sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılan başvuruları inceleyebilir. Buna göre zaman bakımından yetki, bireysel başvurunun her aşamasında resen dikkate alınır.19
23/09/2012’den önce gerçekleşen ihlal iddiasına konu bir olaya ilişkin işlem veya kararın bu tarihten sonra kesinleşmiş olması durumunda Anayasa Mahkemesi’nin zaman bakımından yetkisi bulunmaktadır ve başvuruyu inceler.20 23/09/2012 tarihinden önce iç hukuk yolları tüketilmiş ve karar kesinleşmişse başvuruyu incelemez.
III. Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Formu
1. Bireysel Başvuru Formunun Doldurulması
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğünde belirtilen şartlara uygun biçimde yapılmalıdır. Öncelikle bireysel başvuru formunun Türkçe olarak doldurulması gerekir.
Başvuru formuna https://www.anayasa.gov.tr/tr/bireysel-basvuru/bireysel-basvuru-elektronik-formu/ internet adresinden ulaşabilirsiniz. Bireysel başvurular, Anayasa Mahkemesine doğrudan müracaatla ederek mahkemelere veya yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla yapılması mümkündür. Genel olarak başvuru formu bir başvuru dilekçesi olarak usulüne uygun şekilde tam bir şekilde doldurulmalıdır.21 Eğer ki başvuru formunda eksiklik bulunursa tarafınıza eksikliklerin tamamlanması için 15 gün süre verilecektir.
Başvuru formunda aşağıdaki kısımlar yer alır ve doldurulması gerekir;
- Başvurucunun gerçek kişi olması halinde T.C. kimlik numarası, adı, soyadı, anne adı, baba adı, doğum tarihi, cinsiyeti, uyruğu, mesleği ve adresi, telefon numarası ve e-posta adresi
- Başvurucunun tüzel kişi olması halinde; MERSİS numarası, unvanı, adresi ve tüzel kişiliği temsile yetkili kişinin adı, soyadı ve T.C. kimlik numarası, vergi numarası, telefon numarası ve e-posta adresi
- Başvurunun avukat vasıtasıyla yapılması durumunda; avukatın adı, soyadı, kayıtlı olduğu baro ve sicil numarası, yazışma adresi, telefon numarası ve e-posta adresi
- Yaşanan olayların kronolojik sırayla özeti
- Başvurucunun temel hakkının hangisinin hangi nedenle ihlal edildiği ve buna ilişkin gerekçeler ve deliller
- İhlal edildiği iddia edilen temel haklar ve bunlara ilişkin açıklamaların birbirleriyle ilişkilendirilmesi
- Başvuru yollarının tüketilmesine ilişkin aşamaların tarih sırasına göre yazılması
- Başvuru yollarının tüketildiği veya başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarih
- Başvuru mazeret nedeniyle süresi içinde yapılamamışsa neden yapılamadığına dair açıklama
- Başvurucunun talepleri
- Başvurucunun Mahkeme önünde devam eden bir başka başvurusu varsa numarası
- Eğer kamuya açık belgelerde kimliğinin gizli tutulması talebi mevcutsa bunun gerekçeleri
- Başvurucunun veya avukatının ya da kanuni temsilcisinin imzası.
- Tedbir talebi varsa gerekçeleri.
2. Ekler
Başvuru formuna zorunlu olarak eklenmesi gereken belgeler vardır. Ekleri kronolojik sırayla ve numaralandırarak başvuru formuna eklemeniz gerekir. Özellikle hak ihlalinizi temellendirecek belgelerin hepsini eklemeniz çok önemlidir. Başvuru formunun ilk sayfasına eklediğiniz belgeleri yazmanız gerekmektedir. Başvuru formuna eklemeniz gereken belgeler;
- Avukat vasıtasıyla yapılan başvurularda vekaletname
- Başvurucunun kimlik fotokopisi
- Tüzel kişi adına kanuni temsilcinin başvurması durumunda, temsile yetkili olunduğunu gösteren resmi belge
- Nihai kararı öğrenme tarihini gösteren belge
- Başvuruda ileri sürülen hak ihlali iddialarını temellendirecek belgeler
- Tazminat talebi varsa uğranılan zarara ilişkin belgeler
- Olağan ve olağanüstü kanun yolu başvuru dilekçelerinin onaylı örnekleri.
- Başvuru süresinde yapılamamışsa varsa mazereti ispatlayan belgeler.
- Adli yardım talebi varsa buna ilişkin belgeler
IV. Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Süreci
Bireysel başvuru yolu ön inceleme, kabul edilebilirlik incelemesi ve esas hakkında inceleme şeklinde üç aşamadan oluşmaktadır.22
1. Ön İnceleme
Ön inceleme, bireysel başvuruların gerekli şekil şartlarını taşıyıp taşımadığının tespit edildiği aşamadır. Bu aşamada şekli eksiklikler incelenecektir. Eksiklik varsa ilgilisine eksikliklerin tamamlatılması için süre verilecektir.23 Ön incelemenin konusunu; başvuru harcı, adli yardım, temsil, süre ve başvuru formuna ilişkin şekil şartlarına uyulup uyulmadığı oluşturmaktadır.24 Ön incelemeyi bireysel başvuru bürosu yapmaktadır. Şekil şartlarını taşıyan bir başvuru için kabul edilebilirlik incelemesine geçilecektir.
2. Kabul Edilebilirlik İncelemesi
Komisyonlar, bireysel başvuruların kabul edilebilirlik incelemesini yapar.25 Kabul edilebilirlik incelemesi, bireysel başvurunun esastan incelemeye yeterli olup olmadığının değerlendirilmesidir.26 Kabul edilebilirlik incelemesinde bireysel başvurunun başvuru koşullarını taşıyıp taşımadığı incelenecektir.27 Kabul edilebilr bulunan başvurular için esas hakkında incelemeye geçilecektir.
Komisyonlar, eğer kabul edilebilirlik incelemesinde bir başvurunun Anayasanın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsam ve sınırlarının belirlenmesi açısından önem taşıyıp taşımadığının, başvurucunun önemli bir zarara uğrayıp uğramadığının tespiti ve başvurunun çözümünün bir ilke kararını gerektirmesi veya alınacak kararın Mahkeme tarafından verilmiş başka bir karar ile çelişebilecek nitelikte olması halleri söz konusuysa kabul edilebilirlik hususunu karara bağlamadan başvuruyu ilgili Bölüme gönderirler.28
3. Esas Hakkında İnceleme
Bireysel başvurular Bölümlerce karara bağlanır.29 Bireysel başvurunun kabul edilebilirliğine karar verilmesinden sonra başvurunun bir örneği Adalet Bakanlığına gönderilir. Adalet Bakanlığı gerekli gördüğü durumlarda yazılı olarak Anayasa Mahkemesi’ne görüş bildirir. Söz konusu görüşün herhangi bir bağlayıcılığı yoktur.30
Esas hakkında yapılan incelemede temel hak ve hürriyetlerin kamu gücü tarafından ihlal edilip edilmediği, hak ve özgürlükleri kısıtlayacak bir müdahalenin mevcut olup olmadığı incelenir.31
Esas hakkında incelemede önce ihlal edilmiş olabilecek temel hakkın koruma alanı tespit edilir. Sonrasında söz konusu hakkın koruma alanına bir müdahale olup olmadığı tespit edilir. Kamu tarafından yapılan işlem özgürlüğü sınırlandıran bir etki gösteriyorsa, koruma alanına bir müdahale söz konusudur. Son olarak da müdahalenin anayasal açıdan haklılığı ele alınır. Bireysel başvuruda bulunanın temel hakların ihlal edilip edilmediğinin detaylı bir şekilde incelenir ve ihlal olup olmadığı karara bağlanır.32
V. Anayasa Mahkemesinin Kararları
1. Tedbir Kararı
Anayasa Mahkemesi tedbir kararını ancak başvurucunun yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike bulunduğunun anlaşılması üzerine verir. Anayasa Mahkemesi’nin başvurucunun talebi üzerine veya kendiliğinden tedbir kararı vermesi mümkündür .33 Tedbir kararı ile Anayasa Mahkemesi kararını verene kadar ortaya çıkması muhtemel tehlikelere karşı başvurucu koruma sağlyacaktır.
Geçici tedbir kararı, niteliği itibariyle bir yan davadır.34 Anayasa Mahkemesi tedbir kararı verirse başvuruya öncelik vererek esas hakkındaki kararını en geç altı ay içinde vermesi gerekmektedir. Aksi takdirde tedbir kararı kendiliğinden kalkar.35 Kişinin yaşamına ya da maddi ve manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike söz konusu değilse tedbir kararı verilmez.36
2. Kötüye Kullanma Kararı
Anayasa Mahkemesi, başvurucu tarafından bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullanıldığını tespit ederse, başvurucular aleyhine yargılama giderleri ve iki bin Türk Lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasına hükmedilebilir.37
Bireysel başvuru usulünün amacına açıkça aykırı olan ve Mahkemenin başvuruyu gereği gibi değerlendirmesini engelleyen davranışlar, başvuru hakkının kötüye kullanılması olarak değerlendirilmektedir. Anayasa Mahkemesi; “Mahkemeyi yanıltmak amacıyla kasten gerçek olmayan maddi vakıalara dayanılması veya bu nitelikte bilgi ve belge sunulması, başvurunun değerlendirilmesi noktasında esaslı olan bir unsur hakkında bilgi verilmemesi, başvurunun değerlendirilmesi sürecinde vuku bulan ve söz konusu değerlendirmeyi etkileyecek nitelikte yeni ve önemli gelişmeler hakkında Mahkemenin bilgilendirilmemesi suretiyle başvuru hakkında doğru bir kanaat oluşturulmasının engellenmesi, medeni ve meşru eleştiri sınırları saklı kalmak kaydıyla bireysel başvuru amacıyla bağdaşmayacak surette hakaret, tehdit veya tahrik edici bir üslup kullanılması ile söz konusu başvuru yolu kapsamında ihlalin tespiti ile ihlal ve sonuçlarının ortadan kaldırılmasına ilişkin amaçla bağdaşmayacak surette içeriksiz bir başvuruda bulunulması” durumlarında başvuru hakkının kötüye kullanıldığına hükmetmektedir.38
3. Ön İnceleme Aşamasında Verilen Kararlar
İdari Ret Kararı
Bireysel başvuruda usuli ve şekli eksikliklerin olması durumunda ön inceleme aşamasında eksikliklerin giderilmesi için başvuru sahibine veya vekiline on beş günü geçmeyecek kadar süre verilecektir. Verilen bu süre kesindir ve uzatılamaz. Süre sonucunda eksiklikler giderilmezse başvuru hakkında idari red kararı verilecektir. Red kararı, hak sahibine tebliğ edildikten itibaren 7 gün içinde itiraz etme hakkı vardır. Başvurucunun itirazı ilgili komisyon tarafından incelenecektir. Komisyonun kararı kesindir.39
4. Kabul Edilebilirlik İncelemesi Aşamasında Verilen Kararlar
Kabul Edilmezlik Kararı
Başvuru şartlarını taşımayan bir başvuru hakkında kabul edilmezlik kararı verilir.40 Anayasa Mahkemesi ayrıca açıkça dayanaktan yoksun bulduğu kararlar hakkında da kabul edilmezlik kararı vermektedir.41
Anayasa Mahkemesi, bireysel başvurular hakkında; temyiz merci başvuruları, açık veya görünür bir ihlalin olmadığı başvurular, kanıtlanmamış şikayetler, karmaşık ve zorlama şikayetler ve müdahalenin meşru olduğu açık olan başvurularla ilgili açıkça dayanaktan yoksun olması sebebiyle kabul edilmezlik kararı vermektedir.42
Anayasa Mahkemesi, bir başvuruda birden fazla ihlal iddiası varsa, her iddia için ayrı ayrı değerlendirme yapıar ve bazı iddialar için kabul edilebilirlik bazı iddialar içinse kabul edilemezlik kararı verebilir.43
Kabul Edilebilirlik Kararı
Başvuru şartlarını taşıyan ve açıkça kabul edilemez bulunmayan başvurular hakkında kabul edilebilirlik kararı verilecektir. Akabinde esasa ilişkin incelemeye geçilecektir.44
Düşme Kararı
Başvurucunun davadan feragat etmesi halinde düşme kararı verilecektir. Bölümler ya da Komisyonlarca yargılamanın her aşamasında; başvurucunun davadan açıkça feragat etmesi, başvurucunun davasını takipsiz bıraktığının anlaşılması, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkmış olması, bölümler ya da komisyonlarca saptanan herhangi bir başka gerekçeden ötürü başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi, başvurucunun ölmesi halinde mirasçı veya yakınlarının başvuruyu takip edeceklerini bildirmemeleri veya bildirmelerine rağmen, meşru bir menfaatlerinin olmaması durumlarında düşme kararı verilir. Düşme kararının yargılamanın her aşamasında verilmesi mümkündür. 45
5. Esasa İlişkin İncelemede Verilen Kararlar
İhlal Olmadığına İlişkin Karar
Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuruya konu temel hak ve özgürlüklerin kamu gücü tarafından ihlal edilmediği sonucuna varırsa hakkın ihlal edilmediğine karar verir. Bu karar sonrasında başvurucunun durumunda herhangi bir değişiklik olmaz ve bireysel başvuru sonlanacaktır. 46
İhlal Kararı
İhlal kararı bir tespit hükmüdür. Kişiye karşı yapılan veya yapılması gerekirken yapılmayan işlem, eylem, ya da kişi aleyhine verilen kararın ihlal kararı ile anayasaya aykırılığı tespit edilecektir.47
İhlal kararı verilmesi halinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmeder. Anayasa Mahkemesi, devam eden bir ihlali sona erdirilmesine karar vermesi mümkündür. Ama bu karar başlı başına o zamana dek meydana gelen zararı ortadan kaldırmaz.48
Tespit edilen ihlal bir mahkeme kararından kaynaklanmışsa, Anayasa Mahkemesi ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yargılamanın yenilenmesi için dosyanın ilgili mahkemeye gönderilmesine karar verir. Yeniden yargılama yapmakla yükümlü mahkeme, Anayasa Mahkemesinin ihlal kararında açıkladığı ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde yeniden yargılama yapmak zorundadır. Anayasa Mahkemesi, yeniden yargılama yapılmasına karar vermek ile yargılamanın yenilenmesi kavramlarının farkı, yeniden yargılama yapılmasına karar verilmesi durumunda, yargılamanın yenilenmesi sebebinin varlığının kabulü ve önceki kararın kaldırılması hususunda derece mahkemesinin herhangi bir takdir yetkisinin bulunmaması olarak belirtmiştir.49
Yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmayan durumlarda, Anayasa Mahkemesi tarafından başvurucu lehine tazminata hükmedilmesi mümkündür. Tazminata, başka bir şekilde zararın giderilmesi veya hakkın onarılması mümkün olmayan hallerde karar verilmektedir.50
Tazminata hükmedilmesi için başvurucunun başvuru formunda tazminat talep etmesi ve uğradığı zarara ilişkin belgeleri başvuru formuna eklemiş olması gerekir. Birden fazla hak ihlali olması halinde, Anayasa Mahkemesi tarafından ihlal edilen haklardan biri için yargılamanın yenilenmesi, diğeri için tazminat ödenmesi mümkündür.51
İnsan Hakları Hukuku Yayınlarımız
Bizi Arayın : +90 212 909 86 34
Mail Gönderin : info@ballawyer.com
Kaynakça
İSKENDEROĞLU, Halil İbrahim, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Hakkı, Bolu, 2016.
GÜZEL, Mehmet Nuri, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru ve Mahkemenin Verdiği Kararlara Genel Bir Bakış, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 27, Sayı: 47, Diyarbakır, 2022.
KORKMAZ, Ramazan, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuruda Uyulması Gereken Süreler, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 16, Özel Sayı, İzmir, 2014.
ÇELİKYAY, Hakan Sabri, Anayasa Mahkemesi’nin Bireysel Başvuru Kararlarının “Başvuru Yollarının Tüketilmesi” Ölçütü Açısından Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası C. LXXIII, Sayı 1, İstanbul, 2015.
KOÇ, Muharrem İlhan, Bireysel Başvuru Kabul Edilebilirlik Kriterleri Rehberi, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara, 2017.
KANADOĞLU, Korkut, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru, On İki Levha Yayıncılık, 2015.
KARAASLAN, Abdulkadir, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Usulü ve Uygulama Sorunları, On İki Levha Yayıncılık, 2020.
GÜVEYİ, Nazmiye, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuruda Kabul Edilebilirlik Aşaması, On İki Levha Yayıncılık, 2015.
Dipnotlar
1 İSKENDEROĞLU, s.13.
2 KARAARSLAN, Abdulkadir, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Usulü ve Uygulama Sorunları, On İki Levha Yayıncılık, 2020, s.22.
3 İSKENDEROĞLU, s.12.
4 İSKENDEROĞLU, s.43.
5 İSKENDEROĞLU, s.43.
6 İSKENDEROĞLU, s.45.
7 GÜZEL, Mehmet Nuri, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru ve Mahkemenin Verdiği Kararlara Genel Bir Bakış, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 27, Sayı: 47, Diyarbakır, 2022, s.499.
8 GÜZEL, s.500.
9 İSKENDEROĞLU, s.16.
10 ÇELİKYAY, Hakan Sabri, Anayasa Mahkemesi’nin Bireysel Başvuru Kararlarının “Başvuru Yollarının Tüketilmesi” Ölçütü Açısından Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası C. LXXIII, Sayı 1, İstanbul, 2015, s.23.
11 İSKENDEROĞLU, s.41.
12 İSKENDEROĞLU, s.66.
13 KORKMAZ, s.1973.
14 İSKENDEROĞLU, s.68.
15 İSKENDEROĞLU, s.68.
16 İSKENDEROĞLU, s.72.
17 İSKENDEROĞLU, s.77.
18 GÜZEL, s.498.
19 Hasan Çelen, B. No: 2012/73, 5/3/2013, § 16; Zafer Öztürk, B. No: 2012/51, 25/12/2012, § 18
20KOÇ, Muharrem İlhan, Bireysel Başvuru Kabul Edilebilirlik Kriterleri Rehberi, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara, 2017, s.66.
21 İSKENDEROĞLU, s.83.
22 GÜZEL, s.495.
23 GÜZEL, s.506.
24 GÜZEL, s.507.
25 GÜZEL, s.512.
26 İSKENDEROĞLU, s.90.
27 İSKENDEROĞLU, s.92.
28 GÜZEL, s.513.
29 GÜZEL, s.514.
30 İSKENDEROĞLU, s.90.
31 İSKENDEROĞLU, s.91.
32 KANADOĞLU, Korkut, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru, On İki Levha Yayıncılık, 2015, s.184.
33 Anayasa Mahkemesi İçtüzük 73’üncü madde
34 KANADOĞLU, s.233.
35 KANADOĞLU, s.233.
36 KANADOĞLU, s.235. (Başvuru Numarası: 2013/1243, Karar Tarihi:16/4/2013, prg.27.)
37 KANADOĞLU, s.258.
38 KANADOĞLU, s.258.
39 İSKENDEROĞLU, s.89.
40 KANADOĞLU, s.137.
41 GÜZEL, s.505.
42 KANADOĞLU, s.183.
43 GÜZEL, s.506.
44 GÜZEL, s.517.
45 GÜZEL, s.518.
46 GÜZEL, s.519.
47 İSKENDEROĞLU, s.93.
48 GÜZEL, s.519.
49 GÜZEL, s.520.
50 GÜZEL, s.520.
51 GÜZEL, s.520.
