İlk İtiraz Nedir?
İlk itiraz davanın esasına girmeye engel olan ve davanın başında ileri sürülmesi gereken usule ilişkin itirazlardır. Diğer bir ismi dava engelleridir. Yargılamanın geçerliliğini etkileyen usule ilişkin savunma mekanizmasıdır.
İlk İtirazlar Nelerdir?
İlk itirazlar Hukuk Muhakemelelri Kanunu’nun 116’ıncı maddesinde sayılmıştır:
- Kesin yetki kuralnını bulunmadığı hallerde yetki itirazı
- Uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözümlenmesi gerektiği itirazı
Yetki İlk İtirazı Nedir?
Mahkemeler bulundukları ilçenin idari sınırları içerisinde yargı yetkisine sahiptirler. Yetkili mahkemeler, kanunla belirlenmektedir. Görev kamu düzenine ilişkin olduğundan dava şartı olarak düzenlenmiştir. Ama yetki kuralları, kesin yetki kuralının söz konusu olduğu haller dışında, kamu düzenine ilişkin olmadığından taraflarca yasada belirtilen süre içerisinde ilk itiraz olarak ileri sürülmeleri halinde mahkemece göz önüne alınır.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 6’ncı maddesinde genel yetki kuralı; “Genel yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir.” şeklinde düzenlenmiştir. Kanun bazı özel yetkili halleri de belirlemiştir.
Özel yetki kuralları, kural olarak genel yetkili mahkemenin yetkisini kaldırmaz. Davacı, davasını isterse genel yetkili mahkemede ya da özel yetkili mahkemede açabilir. Sadece kesin yetki hallerinde, davanın kesin yetkili mahkemede açılması dava şartıdır.
Yasada belirli bir mahkemede görülmesi kararlaştırılan davalarda, taraflar aralarında sözleşme yaparak, o davanın yetkisiz bir mahkemede görülmesini sağlayabilirler. Bu tür sözleşmelere yetki sözleşmeleri denir.
Yetki sözleşmeleri sadece tacirler veya kamu tüzel kişileri arasında doğmuş veya doğabilecek bir uyuşmazlık hakkında yapılabilir.
Geçerli bir yetki sözleşmesi mevcut ise yetkiye ilişkin itiraz; ilk itiraz olarak ileri sürülmelidir. Aksi takdirde mahkemece resen dikkate alınarak yetkisizlik kararı verilmez.
Yetki sözleşmesinin geçerli olabilmesi için yazılı olarak yapılması, uyuşmazlığın kaynaklandığı hukuki ilişkinin belirli veya belirlenebilir olması ve yetkili kılınan mahkeme veya mahkemelerin gösterilmesi şarttır.
Yetki sözleşmesinin var olması durumunda ilk itirazlarda mahkemenin yetkili olmadığının cevap dilekçesinde ileri sürülmesi gerekmektedir.
Tahkim İlk İtirazı Nedir?
Bir hak üzerinde uyuşmazlığa düşmüş olan iki tarafın, anlaşarak, bu uyuşmazlığın çözülmesini özel kişilere bırakmalarına ve uyuşmazlığın bu özel kişilerce incelenip karara bağlanmasına tahkim denmektedir.
Tahkim sözleşmesi, tarafların, sözleşme veya sözleşme dışı bir hukuki ilişkiden doğmuş veya doğabilecek uyuşmazlıkların tamamı veya bir kısmının çözümünün hakem veya hakem kuruluna bırakılması hususunda yaptıkları anlaşmadır.
Tahkim müessesesi, mecburi tahkim ve ihtiyari tahkim olarak ikiye ayrılır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda ilk itiraz olarak düzenlenen tahkim ise ihtiyari tahkimdir. Taraflar, uyuşmazlığı mahkemeler dışında tahkim yoluyla çözüme kavuşturmak için tahkim anlaşması yaparlar. Tahkim kararları da mahkeme kararları gibi icra edilebilir niteliktedir.
Tahkim sözleşmesinin konusunu oluşturan bir uyuşmazlığın çözümü için mahkemede dava açılmışsa, karşı taraf tahkim ilk itirazında bulunabilir. Bu durumda tahkim sözleşmesi hükümsüz, tesirsiz veya uygulanması imkânsız değil ise mahkeme tahkim itirazını kabul eder ve davayı usulden reddeder.
Geçerli bir tahkim anlaşması varsa, tarafların ilk itirazlarıyla bu durumu öne sürmesi gerekir. Bu durumda dava usulden reddedilir. Fakat taraflar tahkim itirazını öne sürmezse, mahkeme yetkili olur ve davanın esasına girer.
BAL Avukatlık Bürosu
İletişim
Bizi Arayın : +90 212 909 86 34
Mail Gönderin : info@ballawyer.com
